ورود یا ثبت نام
لطفاً منتظر بمانید، درحال پردازش...
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام کردن
×

سیستمهای تریاژ در بلایا و حوادث با مصدومین انبوه

بطور کلی در دنیا 2 رویکرد اصلی عدد محور و الگوریتمی برای مدلهای تریاژ وجود دارد. در رویکرد الگوریتمی با بررسی و کنترل هر معیار، مصدوم در طبقه خاصی قرار گرفته و در صورت نرمال بودن آن معیار به سراغ کنترل معیار بعدی در مدل می رویم. اما در رویکرد عدد محور، فرد تریاژ کننده بایستی ابتدا تمامی معیارهای موجود در مدل را کنترل و ارزیابی نموده سپس بر اساس نمره هر معیار، نمره نهایی وضعیت مصدوم بر اساس مجموع نمرات همه معیارهای موجود در مدل مشخص شده و بر اساس نمره نهایی، مصدوم در یکی از طبقات قرمز، زرد، سبز و یا سیاه قرار می گیرد. در معیارهای مشابه در مدلهای مختلف تریاژ، معمولا محدوده های مختلفی در نظر گرفته شده است ضمن اینکه تنوع این معیارها نیز کاملا مشهود بوده و حتی در بعضی از این مدلهای تریاژ با وجود معیارهای یکسان، از اولویت بندی متفاوتی برخوردار هستند. به طور مثال با وجود معیارهای یکسان در مدلهای STARTو Careflight اما در مدل Careflight بر خلاف START قبل از اینکه راه هوایی و تنفس مصدوم کنترل گردد، معیار توانایی اطاعت از دستورات ارزیابی می گردد.

مقایسه معیارها، اولویت معیارها و محدوده آنها در سیستم های مختلف تریاژ در دنیا

مدل

اجزاء و معیارهای مدل

توضیحات لازم

رویکرد مدل

START

راه رفتن

تنفس

پرشدگی مویرگی

نبض

اطاعت از دستورات

   

برای معیار تنفس مرز 30 بار در دقیقه در نظر گرفته شده است. نبض فاقد محدوده می باشد.

الگوریتمی

Jump START

راه رفتن

تنفس

پرشدگی مویرگی

نبض

AVPU

   

برای تنفس محدوده 15 تا 45 طبیعی می باشد. نبض فاقد محدوده می باشد.

الگوریتمی

MSTART

راه رفتن

تنفس

نبض

اطاعت از دستورات

     

معیار پرشدگی مویرگی در این مدل حذف شده است. تنفس زیر 30 بار طبیعی ولی برای نبض محدوده وجود نداشته و صرفا وجود یا عدم وجود آن کنترل می شود.

الگوریتمی

Medical

راه رفتن

هوشیاری

خونریزی شریانی

شوک

تنفس

ارزیابی تروما

 

تنفس فاقد محدوده

الگوریتمی

Sieve

راه رفتن

تنفس

پرشدگی مویرگی

نبض

     

محدوده تنفس 10 تا 29 نرمال و برای نبض مرز 120 بار در دقیقه در نظر گرفته شده است

 

Care flight

راه رفتن

اطاعت از دستورات

تنفس

نبض

     

در این مدل معیار اطاعت از دستورات قبل از معیار تنفس کنترل می شود. تنفس و نبض فاقد مرز و یا محدوده هستند.

الگوریتمی

Mass Gathering

تنفس

SPO2

نبض

فشارخون

هوشیاری

دما و درد

برای تنفس محدوده 10 تا 25 و برای تبض محدوده 51 تا 120، برای فشار ون محدوده 100 تا 180 میلیمترجیوه و برای دما 35.5 تا 38.5 درجه نرمال محسوب می شود.

الگوریتمی

                     

مدل

اجزاء و معیارهای مدل

توضیحات محدوده

رویکرد مدل

STM

تنفس

نبض

وضعیت ذهنی

       

معیار راه رفتن کنترل نمی شود. تنفس محدوده 10 تا 24 و نبض محدوده 61 تا 120 طبیعی در نظر گرفته شده است

عدد محور

MASS

راه رفتن

تنفس

نبض

اطاعت از دستورات

     

برای تنفس و نبض مرز و محدود ای در نظر گرفته نشده است.

الگوریتمی

SALT

راه رفتن

تنفس

نبض

اطاعت از دستورات

     

برای تنفس و نبض مرز و محدود ای در نظر گرفته نشده است.

الگوریتمی

SAVE

مقیاس نجات اندام

GCS

بقاء سوختگی

       

درمصدومینی با GCSبالای 8 و در سوختگی های زیر50% و جوان می توان به بقای فرد امیدوار بود.

عدد محور

Sort

تنفس

فشارخون

GCS

       

برای تنفس محدوده 10 تا 29 و برای فشارخون میزان بالای 90 میلیمتر و برای GCSبالای 13 نرمال در نظر گرفته شده است.

عدد محور

Smart

راه رفتن

تنفس

پرشدگی مویرگی

نبض

اطاعت از دستورات

   

تنفس زیر 30 بار در دقیقه نرمال ولی برای نبض محدوده وجود ندارد و صرفا وجود یا عدم وجود آن کنترل می شود.

الگوریتمی

META

تنفس

نبض

ارزیابی تروما

       

معیارهایA،B،CوD  کنترل شده ولی محدودهای برای تنفس و نبض نرماب تعیین نشده است.

الگوریتمی

 

مدل

اجزاء و معیارهای مدل

توضیحات محدوده

رویکرد مدل

Homebush

راه رفتن

تنفس

نبض

اطاعت از دستورات

     

برای معیار تنفس میزان زیر 30 بار در دقیقه طبیعی و برای نبض محدوده ای وجود ندارد و صرفا وجود و یا عدم وجود نبض کنترل می گردد.

الگوریتمی

CESIRA

راه رفتن

کنترل هوشیاری

خونریزی

شوک

تنفس

ارزیابی تروما

 

معیار تنفس فاقد محدوده بوده صرفا کیفیت تنفس و وجود یا عدم وجود آن کنترل می گردد.

الگوریتمی

PTT

راه رفتن

تنفس

نبض

اطاعت از دستورات

     

بر اساس سن و وزن سه محدوده 20 تا 50، 15 تا 40 و 10 تا 30 برای تنفس نرمال و برای نبض نیز بر همین اساس محدوه 90 تا 180، 80 تا 160 و 70 تا 140 بار در دقیقه نرمال است

الگوریتمی

TEWS

راه رفتن

تنفس

نبض

فشار سیستولیک

دما

AVPU

ارزیابی تروما

محدوده نرمال تنفس9 تا 14بار در دقیقه، نبض51 تا 100، فشار سیستولیک101 تا 199میلیمتر جیوه و دما 35 تا 38.4 می باشد.

عدد محور

CRAMS

تنفس

فشار خون سیستولیک

پاسخ حرکتی

پاسخ کلامی

ارزیابی شکم

   

برای تنفس محدوده و مرز وجود ندارد و فقط وجود و یا عدم وجود تنفی کنترل می شود. میزان نرمال فشار سیستولیک نیز بالای 100 میلیمترجیوه در نظر گرفته شده است.

عدد محور

ASAV

راه رفتن

صدمات کشنده

تنفس

کنترل خونریزی

نبض

اطاعت از دستورات

 

تنفس و نبض فاقد محدوده می باشند.

الگوریتمی

 

سیستمهای مختلف و متنوعی از تریاژ در دنیا وجود دارد اما اینکه تریاژ بیماران و مصدومین بر چه اساسی انجام گیرد هیچ گونه توافق کلی و جهانی برای آن وجود ندارد و با توجه به اینکه تریاژ یک فرایند دینامیک است هیچ قانون ثابتی برای آن لحاظ نشده است بر همین اساس این سیستمها ممکن است بر اساس معیارهایی همچون علائم حیاتی، مشکلات اصلی بیمار و یا منابع و امکانات لازم جهت پاسخ به نیازهای بیماران طراحی گردد. از مهمترین ویژگی های یک سیستم تریاژاستاندارد، سادگی در اجرا و قابل اعتماد بودن است. به عبارت دیگر مؤثرترین تریاژ، روشی است که برای کارکنان آسان بوده، نیازبه دسته بندی و ارزیابی بیماران و مصدومین با معیارهای پیچیده را نداشته باشد و در عین حال پیش آگهی بیماران را در حد مطلوبی تعیین نماید.به دلیل شرایط خاص بلایا و محدودیت های انجام مطالعات با ساختار قوی از جمله کارآزمایی تصادفی کنترل شده در شرایط واقعی، شواهد و اطلاعات کمی در خصوص معرفی بهترین روش انجام تریاژ و اثربخشی انواع روش های تریاژ وجود دارد. این موضوع که طبقه بندی های تریاژ نباید دائمی در نظر گرفته شود از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پس از اولویت بندی، بیماران ممکن است در طول حادثه در آن طبقه خاص باقی نماند. لذا با توجه به اینکه شرایط بیمار در حال تغییر است، ارزیابی مجدد بیمار بایستی صورت گیرد.با توجه به شرایط شلوغی و ازدحام اورژانسهای امروزی نیاز به یک سیستم سریع تشخیص و جداسازی هرچه سریعتر بیماران حاد و صدمه دیده ضروری به نظر می رسد. ساندرز در سال 2001 در مطالعه ای بر روی ارتقاء کیفیت خدمات اورژانسها و برقراری تریاژ اورژانس در مرکز بازیلیا نشان داد که اجرای طرح در طول سه سال توانسته است موجب ارتقاء خدمات شده به نحوی که طبقه بندی مطمئن و موثر بیماران صورت گرفته و بیشتر بیماران در زمان مورد انتظار و با کمترین خطا مورد معاینه قرار گرفته اند. تا به امروز هیچ نظام تریاژی به صورت مشخص در ارتباط با پیامدهای بالینی بیماران، بهبود مدیریت صحنه و یا اختصاص منابع نسبت به سایر نظام ها برتری نداشته است. اما به نظر می رسد استفاده از یک نظام استاندارد و واحد در یک منطقه باعث عملکرد بین بخشی بهتر و درک متقابل کارکنان نظام سلامت در هنگام پاسخ به بلایا و حوادث با مصدومین انبوه می گردد. تریاژ یک ابزار مهم در مدیریت سلامت در وضعیتهای فوریتی و بلایاست. عدم وجود گایدلاین بین المللی مشترک تریاژ و گایدلاین ملی منجر به ایجاد گیجی در کارکنان نظام سلامت شده است. در همین راستا کشورهای مختلف متناسب با شرایط بومی،منابع و نیروهای امدادی خود، شیوه تریاژ خاص خود را طراحی کرده اند.بنابراین با توجه به شرایط و ویژگی های کشور ایران، لزوم طراحی یک شیوه تریاژ بومی احساس می شود. انتخاب معیارهای دقیق در مدلهای تریاژ می تواند ضمن قرار گیری مصدومین در طبقه صحیح از مرگ و میر انها کاسته، همچنین منابع محدود مراکز درمانی به درستی در اختیار مصدومین نیازمند به این منابع قرار دهد.نویسندگان این مطالعه پیشنهاد می کنند با توجه به تنوع مدلها و معیارهای تریاژ در دنیا ، هر کشوری با توجه به شرایط خاص منطقه، تنوع حوادث و بلایا و امکانات و منابع مراکز درمانی خود نسبت به انتخاب و یا ارائه مدلی با معیارهای دقیق و مناسب و بررسی دقت آن مدل در شرایط سناریو سازی و یا روی مصدومین واقعی اقدام نمایند. کشور ایران نیز با توجه به خلاء این موضوع در بیمارستانهای خود در شرایط حوادث و بلایا، نیازمند بومی سازی تریاژ می باشد.

منبع:

Bazyar, J., Farrokhi, M., & Khankeh, H. (2019). Triage Systems in Mass Casualty Incidents and Disasters: A Review Study with A Worldwide Approach. Open access Macedonian journal of medical sciences7(3), 482-494. doi:10.3889/oamjms.2019.119

  کپی با ذکر منبع وبسایت جامع سلامت در حوادث و بلایا مجاز می باشد.