ورود یا ثبت نام
لطفاً منتظر بمانید، درحال پردازش...
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام کردن
×

الگوی تیم های پاسخ پزشکی در حوادث و بلایا و نحوه مدیریت انها

معرفی تعدادی از الگوهای موجود و نحوه مدیریت آنها

ایالات متحده؛

سیستم ملی پزشکی حوادث و بلایا (NDMS) در ایالات متحده، سال 1981 توسط رئیس جمهور وقت ایالات متحده (دونالد ریگان) تأسیس شد. که آن زمان در  (Department of Health and Human Services (DHHS مستقر بود. در سال 2002 این ساختار به دپارتمان امنیت داخلی DHS تحت نظارت  (FEMA) منتقل گردید.  جهت ایجاد هماهنگی بین سلامت عمومی و پزشکی در فوریت ها، سیستم ملی پزشکی در بلایا در سال 2006 مجدد به  DHHS زیر نظر بازگشت.

سیستم ملی پزشکی بلایا NDMS در ایالات متحده از اجزای اصلی زیر تشکیل شده اند؛

1) کلیه بیماران و مصدومان حوادث

2) ارائه خدمات درمانی مناسب به بیماران و مصدومان حوادث

3)  ارائه پاسخ های پزشکی در بلایا

سومین و شناخته شده ترین بُعد NDMS، سیستم پاسخ پزشکی می باشد.

در این راستا سیستم ملی پاسخ پزشکی در بلایا (NDMS) انواع مختلفی از تیم های پاسخ مانند؛ تیم های امداد پزشکی در بلایا (DMAT)، تیم های پاسخ عملیاتی مرتبط با مدیریت اجساد در بلایا (DMORT)، تیم های بین المللی جراحان (MSRTs)،   تیم های ملی پرستاری و دارویی (NNRTs  &  NPRTs)، تیم پزشکی در مواجهه با مواد خطرناک  (HazMatMRT) و تیم های امداد پزشکی حیوانات (VMAT) را طراحی و تشکیل داده است.

تیم های امداد پزشکی در بلایا DMAT اولین مکانیسم برای پاسخ  پزشکی در مناطق تحت تأثیر بلایا می باشد. اعضای این تیم ها شامل افراد حرفه ای مانند؛ پزشکان، پرستاران، تکنیسین های اورژانس پزشکی، داروساز، متخصصین مختلف بر اساس نیاز منطقه و پرسنل حمایتی می باشند که برای ارائه خدمات مراقبت پزشکی مانند؛ مراقبت از مصدومان ترومایی، سوختگی، زنان باردار، تروما در اطفال، اعمال جراحی، دیالیز و خدمات مربوط به مشکلات روان در زمان حوادث و بلایا طراحی شده اند.

هر تیم دارای سازمان حامی مانند بیمارستان، سازمان ایمنی و سلامت عمومی می باشد که مسئول آموزش، تمرین و نظارت بر عملکرد تیم ها می باشند (تمامی این عملکردها زیر نظر سیستم ملی پزشکی حوادث و بلایا NDMS می باشد). سازماندهی و ساختار این تیم ها بر اساس سیستم فرماندهی حادثه   (ICS) بنا نهاده شده و تحت نظارت فرمانده وظائف خود را انجام می دهند.

این تیم ها کاملاً خوداتکا بوده و تجهیزات مورد نیاز خود مانند تجهیزات پزشکی، دارویی، آب و دستگاه تصفیه آب، ژنراتور و غذا (3) برای دوره زمانی حداقل 72 ساعت را با خود به همراه دارند. بطور عمومی تیم های امداد پزشکی تعداد 35 نفر عضو دارند.

در آغاز تشکیل این تیم ها توسط NDMS حمایت های مالی تیم ها بر عهده منابع محلی بود. اما از سال 1989 حمایت های مالی این تیم ها بر عهده  NDMS قرار گرفت. در آغاز حمایت ها محدود به تهیه تجهیزات بود ولی بعدها حمایت ها شامل فراهم کردن منابع انسانی و آموزش آنها برای حفظ ثبات تیم ها نیز گردید. سیستم ملی پزشکی حوادث و بلایا  (NDMS) به عنوان سازمانی فدرالی، نقش رهبری پاسخ های حوزه پزشکی در حوادث، تحت چارچوب پاسخ ملی) NRF را بر عهده دارد.

تیم های امداد پزشکی استرالیا  (AusMAT)

تیم های امداد پزشکی استرالیا  (AusMAT) در هر کدام از ایالت ها دارای ابعاد متفاوتی از نظر سطح پیشرفت می باشند. این تیم ها ممکن است در پاسخ به درخواست ایالت خودشان و یا ایالت های هم جوار در زمان وقوع فوریت ها یا بلایا فعال شوند (مانند رخداد مخاطره سیل سال 2011 که چندین ایالت را درگیر کرده بود). علاوه بر این در دهه گذشته تیم های امداد پزشکی استرالیا به تعداد زیادی از حوادث و بلایای منطقه ای مانند سونامی آسیا، زلزله جاوه و سونامی ساموا پاسخ داده است

پاسخ تیم امداد پزشکی در حوادث و بلایا با کمک  Australian Health Protection Committee که  National Incident  Room و مدیریت فوریت و بلایای استرالیا  (EMA)  را راه اندازی می نماید انجام می شود. به محض شنیدن خبر درخواست برای حضور تیم امداد پزشکی در حوادث و بلایای استرالیا (AusMAT)، کمیته حفاظت از سلامت استرالیا تشکیل شده و در مورد انتصاب یا انتخاب پرسنل و سایر توصیه های راهبردی سلامتی بحث و گفتگو می کنند.

به طور کلی رهبری پاسخ به حادثه در طول استقرار نیروها، تحت هیئت رهبری (AusAID)، و رهبر تیم امداد پزشکی در حوادث و بلایای استرالیا  و نماینده مدیریت فوریت و بلایای استرالیا  (EMA) صورت می گیرد. این گروه وظیفه خود را با ارائه گزارش وضعیت روزانه به کانبرا (پایتخت استرالیا) از زمان استقرار در محل، بر اساس انجام نقش ها و کارکردهای مدیریتی مأموریت، دستیابی به اهداف برنامه ریزی شده، ایمنی تیم، سلامت و رفاه و وضعیت تدارکات و غیره انجام می دهند.

خصوصیات اعضای تشکیل دهنده تیم ها

تعداد اعضا و مدت زمان حضور تیم های امداد پزشکی در منطقه حادثه به وظائف و شرایط ارائه خدمات پزشکی بستگی دارد. تعداد اعضا در هر شرایطی کمتر از 15 نفر نمی شود. این گروه که از افراد حرفه ای تشکیل می شوند، کاملاً خود اتکا  بوده و دارای مهارت های لازم جهت مشارکت در فرآیند پاسخ هستند که با توجه به دوره های آموزشی که گذرانده اند به راحتی گردآوری و به محل حادثه اعزام و در آنجا مستقر می شوند. افزایش تعداد اعضای تیم به درخواست منطقه متأثر از حادثه، افزایش میزان تدارکات، فضای منطقه و میزان تحمل بستگی دارد. اما تعداد اعضای تیم حاضر در منطقه بیش از 40 نفر نمی شود. مأموریت های بزرگتر نیاز به گروه های متعدد دارند

سازمان های تشکیل دهنده تیم های امداد پزشکی در بلایا مسئول تأمین آسایش، سلامتی و ایمنی اعضای این تیم ها از زمان استخدام به صورت رسمی یا داوطلب می باشند. افرادی که جهت کمک رسانی در بلایا توسط سازمان های دولتی و غیر دولتی اعزام می شوند باید قبل و بعد از اعزام از حمایت های سلامتی مناسبی برخوردار باشند. حفاظت از سلامتی اعضای تیم ها از آن جهت ضروری و پر اهمیت است که آسیب و بیماری این اعضا باعث افزایش بار جامعه متأثر شده و اثر پاسخگویی تیم های امدادی را کم می کند.

الگوی تیم های پاسخ پزشکی در حوادث و بلایای کشور ژاپن

الگوی تیم های پاسخ پزشکی در حوادث و بلایای کشور ژاپن؛ پس از حادثه زلزله سال 1995 در استان های Awaji / Hanshin کشور ژاپن، بیمارستان ها با حجم بالایی از مصدومان ناشی از زلزله مواجه شدند که نیاز به خدمات درمانی داشتند. این حجم بالای مصدومان خیلی بیشتر از ظرفیت پذیرش بیمارستان ها بود، علاوه بر این ساختار فیزیکی، زیرساخت های حیاتی، ایمنی و امنیت این بیمارستان ها و تعدادی از کارکنان در اثر زلزله دچار آسیب قابل توجه شده بودند.

این تجربه باعث شد که موارد ذیل در فرآیند پاسخ به عوارض زلزله آشکار شوند:

  • نیاز به افزایش توانمندی جهت انتقال تعداد زیاد مصدومان و بیماران بدحال مناطق تحت تاثیر حوادث و بلایا که دارای گستردگی جغرافیایی می باشند
  • نیاز به سیستم جابجایی مناسب جهت اعزام تیم های درمانی به مناطق حادثه دیده
  • آمادگی لازم بیمارستان ها و مراکز درمانی سایر نقاط برای پذیرش و ارائه خدمات به مصدومان و بیماران مناطق تحت تاثیر فوریت ها و بلایا در نتیجه دولت ژاپن سیستم ملی پزشکی در بلایا (NDMS) را با مرکزیت بیمارستان ها تاسیس کرد

فعالیت های سیستم ملی پزشکی در بلایا NDMS:

1-  شرکت در پاسخ پزشکی و درمانی در فوریت ها و بلایا

2-  انتقال مصدومان از منطقه تحت تأثیر فوریت / بلیه به سایر مراکز درمانی

3-  اعزام تیم های درمانی امدادی به منطقه تحت تأثیر بلایا

قوانین اولیه تاسیس تیم امداد پزشکی (DMAT) در ژاپن:

1-  وظیفه آموزش و تمرین پرسنل درمانی برای مشارکت در تیم های امداد پزشکی در فوریت ها و بلایا جهت اعزام سریع به مناطق تحت تاثیر حوادث و بلایا به عهده دولت ملی می باشد.

2-  دولت ملی (وزارت بهداشت، کار و توانبخشی- وزارت آموزش، فرهنگ، ورزش و علوم) و سایر نهادها (جمعیت صلیب سرخ ژاپن) وظیفه متقاعد سازی پزشکان و کادر درمان جهت تشکیل تیم های امداد پزشکی در فوریت ها و بلایا را به عهده دارد.

3-  دولت ملی و سایر نهادها در صورت نیاز به تیم های امداد پزشکی بیشتر می توانند از حوزه های خصوصی و عمومی دیگر برای اعزام به مناطق متأثر از  بلیه درخواست بنمایند.

قوانین پایه در رابطه با عملکرد DMAT در ژاپن

فعالیت های DMAT بر اساس توافق و تفاهم بین حوزه های مدیریتی دولتی (به عنوان مثال استانداری یا فرمانداری ها) و دانشگاه های علوم پزشکی که در زمانی قبل از وقوع حوادث و بلایا منعقد می شود و بر اساس برنامه های پیشگیری/آمادگی که توسط وزارت بهداشت، کار و بهزیستی تنظیم گردیده، صورت می گیرد.

  • اعزام DMAT بر اساس درخواست حوزه مدیریتی منطقه تحت تأثیر حادثه/بلیه صورت می گیرد (تا این حوزه اعلام نیاز و درخواست نکند هیچ تیمی امدادی در منطقه حاضر نخواهد شد).
  • برای حمایت از تیم های امدادی حاضر در منطقه/مناطق، تحت تأثیر حوادث/بلایا، دانشگاه های علوم پزشکی یا وزارت بهداشت نیاز به فرآیند جمع آوری اطلاعات بصورت فعال دارند.
  • در صورت وقوع حادثه/بلیه در مقیاس بزرگ و وسعت بسیار زیاد که به مناطق متأثر آسیب زیادی وارد شده و باعث فلج شدن تمامی عملکردها بخصوص حوزه سلامت گردیده، وزارت بهداشت بدون اعلام نیاز منطقه/مناطق تحت تأثیر حادثه/بلیه می تواند تیم های امداد پزشکی (DMAT) را اعزام نماید. (لازم به ذکر است که این اقدام مستلزم کسب اطلاعات سریع از موقعیت توسط وزارت بهداشت می باشد).

وزارت سلامت کشور ژاپن مسئول آموزش و تمرین اعضای DMAT در سراسر ژاپن می باشد. علاوه بر این تأیید دوره های آموزشی برگزار شده توسط دانشگاه ها و حوزه های مدیریتی کشوری نیز بر عهده وزارت سلامت می باشد. آموزش تیم های جمعیت صلیب سرخ ژاپن و تیم های حمایت روانی در حوادث و بلایا نیز بر اساس استاندارد های تهیه شده توسط وزارت سلامت انجام می گردد.

مشخصات تیم های J-DMAT

-   تعداد اعضای DMAT در ژاپن در حدود 7-5 نفر می باشد که مشتمل از 1 یا 2 پزشک، 2 یا 3 پرستار و 1 یا 2 نفر نیروی پشتیبان است.

  • دلایل تفاوت تعداد نفرات و ساختار DMAT در ژاپن و ایالات متحده به این صورت می باشد:

-   مخاطرات اصلی در ایالات متحده شامل سیل و طوفان می باشد اما در ژاپن مخاطرات شامل حوادث زمین شناختی مانند زلزله می باشد که بیانگر ارائه پاسخ سریع در زمان رخداد می باشد.

-   وسعت ایالات متحده تقریباً 25 برابر وسعت ژاپن (835/377 کیلومتر مربع) می باشد (تیم های متفاوت از نقاط مختلف سریع به محل ها اعزام می شوند)

-  بیشترین نحوه اعزام DMAT در ژاپن از طریق راه های زمینی و از بیمارستان ها صورت می گیرد.

با توجه به ضرورت پاسخگویی سریع در حوزه ی درمان اضطراری در بلایا و چابکی مورد انتظار از تیم های واکنش سریع سازماندهی این تیم ها در واحدهای دولتی و عمومی بصورت موظف ضروری است. بدین معنا که افراد حرفه ایی در ساختاری سازماندهی شده ی ثابتی قرار گیرند.

یک ساختار چابک از آمادگی کامل برخوردار بوده ،ساختار تیمی و سلسله مراتب مشخصی داشته ،نحوه ی فراخون و بسیج سازمان یافته ای داشته و اعزام آن با بهره گیری از همه اشکال ترابری پیش بینی گردیده است ، حداقل در کشورهای درحال توسعه انتظار چنین ساختار منظم و منسجمی از سازمان های غیر دولتی در حال حاضر چندان منطقی نیست. برای دیگر ماموریت هایی که فوریت کمتری داشته و زمان در اختیار ماست ،مثل حمایت های روانی اجتماعی خدمات بهداشتی و...... سازماندهی تیم های مردم نهاد و داوطلب منطقی تر است.همچنین می توان تیم های تخصصی را در چند لایه سازماندهی کرد ، لایه اصی یا هسته مرکزی از نیروهای موظف و حرفه ای (دولتی) و لایه های دیگر از نیروهای داوطلب و غیر موظف........

بنابراین در فاز اضطراری و کنش هایی که نیازمند پاسخ سریع و حرفه ای است ،و برای عملیات هایی همچون جستجو ونجات و درمان اضطراری در کشورهای در حال توسعه تیم های موظف حرفه ای منطقی تر است و تولیت دولت معقول تر بنظر می رسد.

برای فاز امداد(Relief) و مواردی که سطح فوریتی پایین تری دارد ،در مواردی همچون سالم سازی آب ،حمایت های روانی اجتماعی ،اسکان اضطراری می توان با هدایت و تسهیل گری دولت ، از ظرفیت وسیع و گسترده سازمان های مردم نهاد و بخش عمومی بهره جست. این نکته را نباید از یاد برد که در لیبرال ترین کشورها نیز متولی مدیریت بحران همواره دولت است و مسئولیت اصلی را حاکمیت بر دوش می کشد. اگرچه بهره گیری از ظرفیت بخش خصوصی و سازمان های مردم نهاد یک فرصت جدی برای دولت هاست.

در خصوص ساختار مدیریت بحران امریکا چند نکته وجود دارد، FEMA در سال ۱۹۷۹ در زمان ریاست جمهوری کارتر شکل گرفت و مستقیم زیر رئیس جمهور فعالیتش را آغاز کرد، دپارتمان امنیت میهن یا  DHS : Department of Homeland Security پس از یازده سپتامبر و با تمرکز بر حوادث تروریستی در قامت یک وزارتخانه شکل گرفت و FEMA زیر مجموعه ی آن گردید.

از آنجاییکه مسئولیت اصلی مدیریت خطر بلایا با حاکمیت می باشد، بهتر است تیم های پاسخ پزشکی در بلایا زیر نظر ارگان دولتی تشکیل شوند. با توجه به نگاه بین المللی کاهش خطر بلایا و در راستای آمادگی همه جانبه برای تمامی مخاطرات و پیشگیری از تبدیل شدن موقعیت های اورژانسی به بلیه (بحران) لازم است که حوزه های مدیریت و پاسخ محلی تقویت شوند، بنابراین شاید بهتر است که این تیم ها در سطوح; محلی، منطقه ای و ملی طراحی شوند. اما نکات مهمتری نیز وجود دارند مانند; نحوه و شرایط عضویت افراد در این تیم ها، تعهدهای دو طرفه اسپانسرهای تشکیل دهنده و اعضا، نحوه پایدارسازی تیم ها و پروتکل های اجرایی این نوع تشکیلات می باشد. تشکیل تیم های پاسخ در حوادث و بلایا یکی از اجزای فاز آمادگی بوده و نوعی ظرفیت سازی در راستای افزایش تاب آوری می باشد.

تیم های پزشکی پاسخ زیر نظر هر ارگانی که باشند دولتی باشند یا سمن یا خصوصی بیمارستانی باشند یا دانشگاهی هلالی باشند یا وزارت بهداشتی نظامی باشند یا غیر نظامی شهرستانی باشند یا استانی و یا ملی هر کدام عیبها و منافعی خواهند داشت لذا بایستی هر کدام از اینها را در عمل و در شرایط کشور تجربه کرد و یا از تجربیات موجود استفاده کرد و تصمیم گیری کرد.